1966માં રિલીઝ થયેલી સાધના અને સુનીલ દત્ત સ્ટારર ફિલ્મ ‘મેરા સાયા’ નું પ્રખ્યાત ગીત ‘ઝુમકા ગીરા રે બરેલી કે બજાર મેં’ જબરદસ્ત હિટ બન્યું હતું. આ ગીત પર વર્ષ 1966 થી અત્યાર સુધી ઘણી છોકરીઓ ડાન્સ કરી ચુકી છે. આ ગીત સાંભળ્યા પછી, દરેકને લાગે છે કે આ ફિલ્મને બરેલી સાથે કંઈક કનેક્શન હોવું જોઈએ… પરંતુ બરેલીના ઇયરિંગ્સને દુનિયાભરમાં ફેમસ બનાવનાર આ ગીતનો સંબંધ માત્ર બરેલી સાથે જ નહીં પરંતુ અમિતાભ બચ્ચનની પર્સનલ લાઇફ સાથે પણ છે. ચાલો તમને જણાવીએ આ ગીતના નિર્માણની રસપ્રદ કહાની.

હિન્દી સિનેમામાં ઘણા ગીતો બનાવવાની વાર્તા ખૂબ જ રસપ્રદ છે. ગીતકારના મનમાં ક્યારે કોઈ ગીત આવે છે અને તે ક્યાં બંધ બેસે છે તેનું એક ખૂબ જ રસપ્રદ પાસું છે. આવું જ એક ગીત છે ‘ઝુમકા ગિરા રે બરેલી કે બાઝાર મેં’. હિન્દી સિનેમાના મશહૂર ગીતકાર અને કવિ રાજા મેહદી અલી ખાને જ્યારે આ ગીત લખ્યું ત્યારે તેમને ખબર પણ નહીં હોય કે આ ગીત એક દિવસ આટલું ફેમસ થઈ જશે.

વાસ્તવમાં રાજા મેહદી અલી ખાન અવારનવાર બરેલી જતા રહેતા હતા અને તેમની મિત્રતા અમિતાભ બચ્ચનના પિતા અને મશહૂર કવિ હરિવંશરાય બચ્ચન હતી. આ ૧૯૪૧ ની વાત છે જ્યારે ત્યાં ફક્ત ભારત જ હતું. હિન્દુસ્તાન-પાકિસ્તાન નહોતું, ક્રિસમસની રજાઓ ચાલી રહી હતી અને હરિવંશ રાય થોડા અણગમતા હતા, કારણ કે થોડા સમય પહેલાં જ તેમણે પોતાના પિતા અને પહેલી પત્ની બંનેને ગુમાવી દીધા હતા.

મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, અંદરથી સંપૂર્ણપણે તૂટી ગયેલા હરિવંશ રાય તેમના મિત્ર પાસે આવ્યા હતા, જે બરેલીમાં વ્યવસાયે પ્રોફેસર હતા. તેજી સૂરી પણ તે પ્રોફેસરોના ઘરે પહોંચી ગઈ હતી. બચ્ચન સાહેબ અને તેજી સૂરી પહેલી વાર ચા પર પ્રોફેસર સાહેબના ઘરે મળ્યા હતા. તેજી તે દિવસોમાં લાહોરની ‘ખુબચંદ ડિગ્રી કોલેજ’માં મનોવિજ્ઞાન ભણાવતી હતી. ત્યાંના પ્રિન્સિપાલ પ્રેમા જોહરી બરેલીની રહેવાસી હતી અને તેજીની સારી મિત્ર પણ હતી. જ્યારે તેને તેજીના દિલની ખબર પડી તો તેણે બંનેના મિલનમાં ઘણી મદદ કરી.

વર્ષના અંતિમ દિવસે 31 ડિસેમ્બરની રાત્રે બરેલીના પ્રખ્યાત વકીલ રામજી શરણ સક્સેનાના ઘરે પાર્ટીનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાં તેજી અને બચ્ચન સાહેબ મળ્યા. બચ્ચન સાહેબને નવા વર્ષ પર એક કવિતા સંભળાવવા વિનંતી કરી. તો જેમ બચ્ચન સાહેબે કહ્યું કે ‘આ આંખમાં આંસુ ક્યારે વહી શકે છે’, તેજીની આંખો ભરાઈ આવી અને તેની આંખોમાંથી આંસુ વહેવા લાગ્યા અને કહેવાય છે કે હરિવંશરાય બચ્ચન પણ પોતાના આંસુ રોકી શક્યા નહીં, બે હૃદય નજીક આવી ગયા.

અને કંઈક એવું બન્યું કે 1941 ના નવા વર્ષની સવારે, બધું સંપૂર્ણપણે બદલાઈ ગયું હતું. બંનેની સગાઈ થઈ ગઈ. 4 જાન્યુઆરી, 1941ના રોજ, હરિવંશ બચ્ચને અલ્હાબાદના જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટની કોર્ટમાં તેમના લગ્નની નોંધણી કરાવી.એ જમાનો આજના જેટલો આધુનિક નહોતો એટલે આ લગ્ન કોઈ વિવાદથી ઓછા નહોતા… સારુ તેજી પોતાના પરિવારના આશીર્વાદ લેવા લાહોર ગયા, પછી બચ્ચન સાહેબ અલ્હાબાદ ગયા અને લગ્નની તૈયારીઓ કરવા લાગ્યા.

લગ્ન પહેલા પણ તેઓ અવારનવાર કવિ સંમેલનો અને પાર્ટીઓમાં મળતા હતા અને ફ્રેન્ડ ટર્પ લગ્ન વિશે પૂછતી હતી. આવા જ એક કાર્યક્રમમાં રાજા મહેદી પણ હાજર રહ્યા હતા. તેજીજીને જ્યારે પૂછવામાં આવ્યું કે આ બધુ ક્યાં સુધી ચાલશે તો તેજીએ ખૂબ જ સુંદર અંદાજમાં કહ્યું કે ‘બરેલી માર્કેટમાં મારો ઝુમકા પડી ગયો છે’. આનો અર્થ એ થઈ શકે કે હૃદય કવિ સાથે જોડાયેલું છે.

ખેર જે હોય તે.. ત્યાં હાજર લોકો કદાચ આ વાત ભૂલી ગયા હશે, કદાચ હરિવંશરાય બચ્ચન પોતે પણ આ વાત યાદ ન કરી શક્યા હોત, પરંતુ મહેદી સાહેબના મનમાં આ પંક્તિઓ ચોંટેલી હતી. 1966માં જ્યારે ફિલ્મ ‘મેરા સાયા’ માટે ગીત લખવાની વાત આવી ત્યારે તેમને આ વાર્તા યાદ આવી અને આખું ગીત તૈયાર કર્યું.. ‘ઝુમકા ગિરા રે બરેલી કે બજાર મેં’… જેને મદન મોહને સંગીતથી સજાવી હતી અને આશા ભોંસલેએ ગાયું હતું અને અભિનેત્રી સાધનાએ તેને તેની ખાસ શૈલીમાં પ્રખ્યાત કરી હતી.