ઘણીવાર કેટલાક કાયદાઓ વિશે ચર્ચા થાય છે કે કેટલાક કેસ અને કલમો નાબૂદ કરવા જોઈએ. હવે માત્ર ટ્રેઝર ટ્રોવ એક્ટ 1878 લો.આ મુજબ, જો રૂ .10 થી વધુ કિંમતની કોઈ વસ્તુ રસ્તા પર જોવા મળે તો સરકારને જાણ કરવી પડશે. આમ કરવામાં નિષ્ફળતા 1 વર્ષની જેલની સજા થઈ શકે છે. હવે તમે વિચારશો કે આ કેવો કાયદો હતો!

આવા ઘણા કાયદા છે જે બ્રિટીશ કાળથી ચાલી રહ્યા છે. બ્રિટિશ યુગ દરમિયાન કાયદો પણ રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. બ્રિટિશરોએ IPC એટલે કે ભારતીય દંડ સંહિતા એટલે કે ભારતીય આચાર સંહિતા તૈયાર કરી હતી. પછી તેને તાજ-એ-રાત-એ-હિન્દ કહેવાતું. કેટલીક જૂની ફિલ્મોમાં ન્યાયાધીશોનું ઉચ્ચારણ કરતી વખતે તમે આ શબ્દનો ઉપયોગ (તાજ-એ-રાત-એ-હિન્દ કી દફા… હેઠળ) સાંભળ્યો હશે.

દેશમાં કાયદો 1861 માં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે પ્રથમ FIR કોણે નોંધાવી? કયા પોલીસ સ્ટેશનમાં અને પોલીસને પ્રથમ રિપોર્ટ ક્યારે લખવામાં આવ્યો? તે સમયે કઈ ગુનાહિત ઘટના બની હતી? કદાચ ખબર નહિ હોય! વાંધો નહીં, અમે અહીં કહી રહ્યા છીએ.

પ્રથમ એફઆઈઆર 18 ઓક્ટોબર 1861 ના રોજ નોંધાઈ હતી. ભારતમાં પ્રથમ એફઆઈઆર એટલે કે એફઆઈઆર બીજે ક્યાંય નહીં, પણ રાજધાની દિલ્હીમાં જ નોંધાઈ હતી. ચોરીની ઘટના અંગે આ રિપોર્ટ દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો. તારીખ હતી – 18 ઓક્ટોબર 1861. દિલ્હી પોલીસે 24 ઓગસ્ટ 2017 ના રોજ તેના ટ્વિટર હેન્ડલ પરથી ટ્વીટ કરીને આ વિશે માહિતી આપી હતી. આ એફઆઈઆર ઉર્દૂમાં લખવામાં આવી હતી.

કઈ વસ્તુઓ ચોરાઈ હતી? :- દિલ્હી પોલીસે ‘ખાસ હૈ હિસ્ટ્રી’ ટેગલાઇન સાથે એફઆઈઆરની કોપી ટ્વીટ કરી હતી. આ એફઆઈઆરની સાથે દિલ્હી પોલીસે ચોરાયેલા સામાનનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો છે. દિલ્હી પોલીસના જણાવ્યા અનુસાર, આ એફઆઈઆરમાં, રસોઈના વાસણોમાંથી 3 ડીગાચે, 3 ડીગચી, એક વાટકી, કુલ્ફી મેકર, મહિલાઓના કેટલાક કપડાં અને હુક્કા ચોરાઈ ગયા હતા.

તે સમયે ચોરાયેલા માલની કિંમત 45 અન્ના હતી. 16 અન્ના 1 રૂપિયા છે. એટલે કે તે મુજબ લગભગ 2 રૂપિયા 70 પૈસાનો માલ ચોરાયો હતો. પરિવારની મહિલાઓએ કપડાંની ચોરી પર ગુસ્સો વ્યક્ત કર્યો હતો, જ્યારે પુરુષોએ હુક્કાની ચોરી અંગે ગુસ્સો વ્યક્ત કર્યો હતો અને પોલીસ સ્ટેશન જઈને રિપોર્ટ નોંધાવ્યો હતો.

કયા પોલીસ સ્ટેશનમાં અને કોના દ્વારા રિપોર્ટ લખવામાં આવ્યો હતો? ચોરીની આ ઘટના બાદ દેશમાં પહેલી એફઆઈઆર નોંધાવનાર વ્યક્તિનું નામ હતું – મૈઉદ્દીન. તે દિલ્હીના કટરા શીશમહેલનો રહેવાસી હતો. આ રિપોર્ટ દિલ્હીના સબઝી મંડી પોલીસ સ્ટેશનમાં નોંધવામાં આવ્યો હતો. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે અત્યારે ચોકની જમણી બાજુએ એક મોટી શાકભાજી બજાર હતી જે બડા હિંદુ રાવ હોસ્પિટલની ટેકરીથી આઝાદ માર્કેટ ચોક તરફ જાય છે. આ પોલીસ સ્ટેશનનું નામ તેમના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું હતું.

તે સમયે દિલ્હીમાં 5 પોલીસ સ્ટેશન હતા. કોતવાલી પોલીસ સ્ટેશન, સબઝી મંડી પોલીસ સ્ટેશન, સદર બજાર પોલીસ સ્ટેશન, મેહરૌલી પોલીસ સ્ટેશન અને મુંડકા પોલીસ સ્ટેશન. જીટીબી નગરના કિંગ્સવે કેમ્પ રોડ પર પોલીસ મ્યુઝિયમમાં દિલ્હી પોલીસે ટ્વિટ કરેલી એફઆઈઆરની નકલ તમે જોઈ શકો છો.