જેણે એમના સત્વ,રજ અને તમસ ત્રણેય જ ને જીતી લીધા છે તે ત્રિવિક્રમ છે. જેઠ મહિના ની કૃષ્ણ પક્ષ ની એકાદશી ને અપરા એકાદશી ના રૂપમાં મનાવવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન શ્રી હરી વિષ્ણુ ની પૂજા કરવામાં આવે છે. શ્રદ્ધાળુ આ દિવસે વ્રત રાખીને પુણ્ય કમાય છે. અધિકાંશ શ્રદ્ધાળુ આ દિવસે ભગવાન ના ત્રિવિક્રમ સ્વરૂપ નું ધ્યાન અને પૂજા કરે છે. ભગવાન ના આ સ્વરૂપ માં તે એમના હાથ માં ચક્ર, શંખ, ધારણ કરેલા છે. આખરે શું તમે જાણો છો કે ભગવાન નું આ સ્વરૂપ શું છે.
જેમ કે નામ થી ઉલ્લેખિત છે, ત્રિવિક્રમ માં ઈશ્વર ની ત્રણ શક્તિઓ શામિલ છે. આ શક્તિ ને ઘણા અર્થો માં જોવામાં આવે છે, જો કે ગતિ, પ્રસ્થાન,કદમ, વિજય વીરતા,સાહસ થી જોડાયેલું છે.કહેવામાં આવ્યું છે કે જે ત્રણેય લોકો માં ગુણો થી યુક્ત છે તે ત્રિવિક્રમ છે. જે સ્વર્ગ, નર્ક અને પૃથ્વી ત્રણેય થી સંકળાયેલા હોય છે એને ત્રિવિક્રમ કહેવામાં આવે છે. વિદ્વાન એનો એક અર્થ બીજો જણાવે છે જો કે વધારે સર્થક લાગે છે, જેણે એમના સત્વ, રજ અને તમસ ત્રણેય જ ને જીતી લીધા છે તે ત્રિવિક્રમ છે.
આ નામ નો ભગવાન ના વામન અવતાર ના નામ વામન થી પણ જુડાવ છે. ધાર્મિક વ્યાખ્યાકાર જણાવે છે કે વામન તે છે જેણે એમના ઘમંડ ને નષ્ટ કરી દીધો છે. જેમાં અહમ ની ભાવના નથી. ત્રિવિક્રમ માં વામન ના સમાન ગુણ હોય છે. ભગવાન ના આ સ્વરૂપ નું ધ્યાન એ દર્શાવે છે કે આપણે ભગવાન ના આ સ્વરૂપ થી પ્રેરણા પ્રાપ્ત કરી શકે, અને એના ધ્યાન થી આપણને શક્તિ મળે.
