જઉજ્જૈન ની અવંતિકા નગરી પ્રખ્યાત છે, મહાકાલેશ્વરની આ દિવ્ય જ્યોર્તિલિંગ થી દ્વાદશ જ્યોર્તીલીગો માં અહિયાં શિવજી મહાકાલ અર્થાત કાળ ના પણ દેવતા ના રૂપ માં પૂજવામાં આવે છે. તંત્ર સાધના માટે આ જ્યોર્તિલિંગ માં પહેલી શિવલિંગ છે જે દક્ષીણ મુખી છે.
શિવ ને જગત ના સંહારક કહેવામાં આવ્યા છે અને આ ક્રમ માં એને મહાકાલ ની સંજ્ઞા આપવામાં આવી છે. મહાકાલ મંદિર ની ભસ્મ આરતી છે મુખ્ય આકર્ષણ : મહાકાલ મંદિર ઉજ્જૈન નું મુખ્ય આકર્ષણ અહિયાં ની સવારે થવા વાળી ભસ્મ આરતી છે.
આ અતિ આલૌકિક છે જે મંત્રો, વાદ્ય-યંત્રો, શંખ, ડમરું અને ઘંટી ના સંપન્ન દ્વારા કરવામાં આવે છે. પ્રાચીન સમય માં અહિયાં રાતે સળગતી ચિતા થી મળવા વાળી ભસ્મ થી સ્નાન કરાવવામાં આવતું હતું. પર હવે આ સમયે લાકડા અને ગોબર થી બનેલી રાખ થી સ્નાન કરાવે છે.
આ જોવા માટે દેશ વિદેશ થી લાખો ભક્ત આજે ઉજ્જૈન ની પવિત્ર નગરી માં આવે છે. ભસ્મ આરતી પછી એને ફરીથી સ્નાન કરાવવામાં આવે છે. અને પછી અનુપમ શ્રંગાર થી સજે છે બાબા મહાકાલ. ભસ્મ આરતી માં પુરુષો ને ધોતી અને સ્ત્રીઓ ને સાડી પહેરવી અનિવાર્ય છે.
કેવી રીતે થઇ ઉજ્જૈન માં જ્યોર્તિલિંગ સ્થાપિત : શિવ મહાપુરાણ ની અનુસાર ઉજ્જૈન ના નિવાસી દુષણ નામ ના રાક્ષસ થી પૂરી રીતે પરેશાન થવા પર શિવજી ની સ્તુતિ કરવા લાગ્યા.
ત્યારે ભોલે બાબા એ એને અહિયાં દર્શન આપીને દુષણ નું વધ કર્યું અને એમના રૂપ માં મહાકાલેશ્વર જ્યોર્તિલિંગ ને અહિયાં સ્થાપિત કરી. ત્યાર બાદ થી અહિયાં ભોલે બાબા ના દર્શન કરવા માટે લાખો લોકો અહિયાં આવીને ભોલેબાબા ના દર્શન કરે છે.
નગર ભ્રમણ રથ યાત્રા : દરેક સોમવાર ના દિવસે મંદિર થી મહાકાલ ની રથ યાત્રા નીકળી જાય છે જે જોવામાં ખુબ જ સુંદર અને મનમોહક હોય છે. આ રથયાત્રા માં ભક્તો બની ખુબ જ મોટી લાંબી લાઈન જોવા મળે છે. આ રથયાત્રા ભક્તો બધા પગપાળા ચાલીને લઈને જાય છે, અને પુરા નગર માં ફેરવે છે.
