ભારતના 12 જ્યોતિર્લિંગમાંનું એક કેદારનાથ ધામ હિન્દુ ધર્મનું મહત્વનું તીર્થ કેન્દ્ર છે. ઉત્તરાખંડના હિમાલયમાં કેદારેશશ્વર જ્યોતિર્લિંગનું મંદિર લોકોની શ્રદ્ધા માટેનું એક મુખ્ય કેન્દ્ર છે. આ પ્રસિદ્ધ યાત્રાળુ વિશે કહેવામાં આવે છે કે અહીં આવતા દરેક વ્યક્તિને સ્વર્ગ જેવી અનુભૂતિ થાય છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે કેદારનાથ ધામ સાથે સંબંધિત ઘણી પૌરાણિક કથાઓ લોકપ્રિય છે?

આ મંદિરમાં ઘણા રહસ્યો એવા છે કે કોઈકને જ ભાગ્યે ખબર હશે. કેદારેશશ્વર મંદિર  400 વર્ષ સુધી બરફમાં દબાયેલું રહ્યું હતું, ચાલો જાણીએ એના સંબંધિત કેટલાક અન્ય રહસ્યો વિશે .

કેદારેશશ્વર ધામ ત્રણ પહાડો વચ્ચે આવેલું છે. કેદારેશશ્વર ધામની એક બાજુ 22,000 ફૂટ ઊંચું કેદાર છે, બીજી બાજુ 21,600 ફીટ ઊંચું ખર્ચકુંડ છે. અને ત્રીજી બાજુ 22 હજાર 700 ફીટ ઊંચું ભરત કુંડ નો પહાડછે. ફક્ત આ જ નહીં, 5 નદીઓ પણ સાથે છે. મંદાકિની, મધુગંગા, ક્ષિરગંગા, સરસ્વતી અને સ્વર્ણગોરીના મહાસંગમનો સંગમ પણ છે. આ નદીઓમાં અલકાનંદની સહાયક મંડાકિનીની ધાર પર કેદારેશશ્વર ધામ સ્થાયી છે.

પુરાણોની ભવિષ્ય વાણી અનુસાર, એવું માનવામાં આવે છે કે જે દિવસે પુરુષ અને નારાયણ પર્વતો ભેગા થશે, બદ્રીનાથનો માર્ગ સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ જશે અને ભક્તો બદ્રીનાથ ના દર્શન કરી શકશે નહીં ત્યારે આ સમગ્ર વિસ્તારના યાત્રાધામ ખતમ થઈ જશે. પુરાણો અનુસાર, વર્તમાનમાં બદ્રીનાથ ધામ અને કેદારશેશ્વર ધામ ખતમ થઈ જશે અને  વર્ષો પછી ભવિષ્યમાં ‘ભવિષ્યબદ્રી’ નામનું એક નવા તીર્થનો ઉદભવ થશે.

400 વર્ષ સુધી બરફમાં દબાયેલું રહ્યું કેદારનાથનું મંદિર અને જ્યારે તે બરફમાંથી બહાર આવ્યું ત્યારે તે સંપૂર્ણપણે સલામત હતું. દેહરાદૂનના વાડિયા ઇન્સ્ટિટ્યુટના હિમાલયન જીઓલોજિકલ સાયન્ટિસ્ટ વિજય જોષીએ જણાવ્યા અનુસાર, 13 મી થી 17 મી સદી સુધી એટલે કે 400 વર્ષ સુધી એક નાનું હિમયુગ આવ્યુ હતું. જેમાં હિમાલયનું એક વિશાળ ક્ષેત્ર બરફ નીચે દબાઈ ગયું હતું. તેમાં આ મંદિરનો વિસ્તાર પણ હતો. વૈજ્ઞાનિકો અનુસાર, મંદિરની દિવાલો અને પત્થરો પર આજે પણ તેના નિશાન જોઇ શકાય છે.

કેદારેશશ્વર મંદિર ભૂરા રંગના વિશાળ કટવા પત્થરો અને મજબૂત શીલાખંડોને જોડીને બનાવવામાં આવ્યુ છે. મંદિરની છત 6 ફૂટ ઉંચી છે અને એના પર 85 ફૂટ ઊંચી, 187 ફૂટ લાંબી અને 80 ફૂટ પહોળા સ્તંભ છે.

મંદિરની દિવાલો 12 ફીટ મોટી છે. આશ્ચર્ય ની વાત તો એ છે કે,  આવા વિશાળ પથ્થરથી મંદિરનું રૂપ કેવી રીતે સુયોજિત કરવામાં આવ્યુ હશે. મંદિરની છત સ્તંભ પર રાખવામાં આવે છે, તે પણ આશ્ચર્યજનક છે કે આવા વિશાળ મંદિરની ધજા સ્તંભો પર રાખવામાં આવી છે. પત્થરોને એકબીજા સાથે જોડવા માટે ઇન્ટરલોકિંગ ટેકનીકનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

મંદિર પ્રથમ પાંડવો દ્વારા બાંધવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ કેટલાક કારણોસર આ મંદિર ખતમ થાય ગયું હતું. આ પછી મંદિરનું નિર્માણ 508 ઈસા પૂર્વમાં આદિશંકરાચાર્યએ કરાવ્યું હતું

કહેવામાં આવે છે કે મંદિર પાછળ જ આદિશંકરાચાર્યની કબર કરવામાં આવી છે. તેનો અભયારણ્ય ખુબ જ પ્રાચીન છે, જે 80 મી સદીની આસપાસ હોવાનું માનવામાં આવે છે. પ્રથમ 10 મી સદીમાં મલવાના રાજા ભોજ દ્વારા અને પછી 13 મી સદીમાં મંદિરનું પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું.